مشخصات فنی چاپ کتاب
در مرحله پیش از چاپ ، تحویل گرفتن اثر، اصلاح خبر (اورژینال)، آماده سازی پیش از چاپ، حروف چینی، صفحه آرایی و تنظیم، اندازه سازی خبر و (لی اوت بندی)صفحه پردازی، مونتاژ، عکاسی، تهیه زینک و کلیشه و گراور انجام میشود.در فرایند های اصلی چاپ چهار فرایند لتر پرسف گراور، لیتو گرافی افست و چاپ اسکرین انجام می شود.انجام عمل چاپ، صحافی است که شامل سه نوع مرحله ایف کامل، مکانیکی است.خبر چاپی (نسخه اورژینال): اثر نویسنده که به صورت دست نوشته است. چاپگر: کسی است که مسئول چاپ است و با ناشر و کتاب فروش متفاوت است.
وظیفه چاپگر انجام دادن مراحل چاپ از زمان تحویل دست نوشته تا مرحله توزیع و فروش است. در واقع چاچگر حلقه رابط میان ناشر و توزیع کننده کتاب است.
مراحل پیش از چاپ:
۱٫تحویل گرفتن اثر
۲٫اصلاح خبر چاپی (اورژینال): در این مرحله نخستین نسخه ماشین شده که ممکن است اشتباه هایی داشته باشد آماده می شود، آن گاه نمونه خوان یا ویراستار اشتباه های اثر را اصلاح می کند. اصلاحات باید در بالای سطر و با نوشت افزاری رنگی نوشته شود. اصلاحات باید روی متن یا در حاشیه البته با علائم مخصوص انجام می شود و نباید در کاغذ یا صفحه دیگر باشد.
۳٫آماده سازی پیش از چاپ
۴٫حروف چینی:انواع حروف چینی: گارسه ای، با ماشین های سطر چین، با ماشین های تک ریز، با ماشین های تحریر، با روش نور و با رایانه امروزه با اختراع رایانه حروف چینی با نرم افزار های رایانه انجام می شود. در این گونه نرم افزار ها اندازه های حروف، صفحه بندی، جدول بندی، اندازه سطر ها و کارهایی مانند آن با رایانه برنامه ریزی میشود. اندازه کلیه حروف چاپ با پوینت تعیین میشود. مثلا ۱۰ پوینت، ۲۴ پوینت، ۱۶ پوینت و غیره. پوینت حروف چاپی برای حروف چینی دستی یا ماشینی در اندازه های ۴ تا ۱۴۴ پوینت ساخته شده اند.نمونه اول:نخستین نمونه حروف چینی شده ای که نمونه خوان چاپخانه برای غلط گیری می خواندنمونه پدید آور: نمونه اول که برای بررسی در اختیار پدید آور قرار می گیرد.
۵٫بازبینی آخرین نمونه: اخرین نمونه ای که برای صفحه آرایی و تکثیر فرستاده می شود.
۶٫صفحه آرایی و تنظیم: کارهایی مانند قرار دادن درست و منسب طرح ها، نقشه ها، جدول ها، نمودارها،پانویس ها، ترتیب درست صفحات، فاصله بالا و پایین صفحات و نظایر آن انجام میشود.
۷٫در انتها نسخه هایی که برای چاپ آماده شده اند برای چسب زدن روی کاغذ هیدروبرومیک آماده میشوند.
۸٫هیدروبرمیک ترکیبی است که به عنوان واسطه یا کاتالیزور عمل می کند. برم نقره ترکیب اصلی فیلم فتوگرافی است و به نور حساس استو در چاپ به منظور عکس برداری استفاده میشود. جداول یا تصاویر را طراح یا گرافیست به صورت دستی آماده می کند، سپس اندازه آنها را کوچک می کنند و روی کاغذ هیدروبرمیک می چسبانند.
نمونه خوانی مرحله بسیار مهمی است زیرا در این مرحله است که اشتباه های متن حروف چینی شده بر طرف می شود تا بدون غلط به دست خواننده برسد. در این مرحله علاوه بر غلط گیری از نظر سایر جنبه ها نیز اثر باز بینی می شود. انواع چاپ چاپ دیجیتال: این نوع چاپ مناسب چاپ کتاب با تیراژهای پایین (زیر ۲۰۰ جلد) می باشد در آن نیازی به فیلم و زینک (لیتوگرافی) نیست.
چنانچه تیراژ کتابتان زیر ۲۰۰ جلد باشد چاپ دیجیتال کتاب به صرفه و مناسب می باشد. چاپ افست: این نوع چاپ مناسب چاپ کتاب با تیراژهای بالا (بالای ۱۰۰۰ جلد) می باشد.
بهترین روش چاپ کتاب، چاپ اُفست است. چاپ اُفست دارای کیفیت مطلوبی است و برای تیراژهای بالا (۵۰۰ عدد به بالا) بسیار مقرون به صرفه است. چاپ کتاب بالای ۲۰۰ جلد به صورت دیجیتال صرفه اقتصادی ندارد و همچنین چاپ زیر ۱۰۰۰ جلد با روش افست مقرون به صرفه نیست. به عنوان مثال چاپ کتابتان با تیراژ ۵۰۰ جلد از نظر هزینه تفاوت زیادی با ۱۰۰۰ جلد ندارد. چاپ ریسوگراف: دستگاه ریسوگراف، دستگاهی شبیه دستگاه کپی در مقیاس بزرگتر است.چاپ با دستگاه ریسوگراف ارزانتر تمام می شود ولی دارای کیفیت بسیار پایینی است. صفحه آرایی کتاب كار صفحه آرايي كتاب دقت و ظرافت خاصي را طلب مي كند تا عاري از هر گونه عيب و ايراد باشد، منظور از صفحه آرايي كتاب، ايجاد انگيزه ي بيشتر براي خواندن، راحت تر خواندن و وجود آوردن زيبايي است، يك صفحه آرايي خوب و مناسب با موضوع كتاب مي تواند تأثير بيشتري روي خواننده بگذارد و رغبت خواننده را افزايش دهد و مفيد باشد در پيشرفت و رشد فرهنگ و همچنان مي تواند ذوق بصري خواننده را اصلا نمايد.
در صفحه آرايي صفحات هر كتاب بايد به تناسب قطع، موضوع و مخاطب، داراي چهارچوب و شكل بندي مناسبي باشد و آرايش هرصفحه بايد براساس اين چهارچوب صورت گيرد و براي داشتن يك چهار چوب و شكل بندي مناسب ضرورت است كه فضاي هر صفحه داراي تناسب موزون و چشم نوازي باشد و مخاطب يا خواننده را به خود جلب نمايد و از خواند كتاب لذت ببرد.
در صفحه آرايي يك كتاب فضاي متن، تصوير، سرصفحه، پايين صفحه، و ديگر نشانه هاي بصري بايد براساس يك قاعده و نظم شكل بندي شود تاهر كدام از هم تفكيك شود و يكي ديگر از نكات قابل توجه در صفحه آرايي و يا در زيبايي صفحه بندي فزاي سفید مي باشد صفحه سفید برای طراح بی تجربه ترسناک است. هر علامت یا نشانی که بر کاغذ بگذارد، بلا فاصله سطح کاغذ را تغییر می دهد. طراحان بی تجربه فضای سفید اطراف صفحه را نقطه ی خالیی میبینند که باید پر شود. یکی از رموز طراحی خوب این است که بدانیم چگونه آگاهانه از فضای سفید استفاده خوب کنیم.فضای سفید هم می توانند دشمن باشد و هم دوست.با استفاده از فضای سفید می توانیم توازن را در صفحه برقرار کنیم و راه تنفسی برای صفحه بگذاریم و از تراکم بیش از حد صفحه جلو گیری کنیم.معمولا طراحان بی تجربه سعی دارند تا از تمام فضای سفید صفحه استفاده کنند وهیچ خالی گاهی نگذارند.اما ضروری است که طراح به خوبی تاثیر و کارکرد فضای سفید را فرا گیرد و نحوه استفاده از آن را به تجربه بیاموزد.کسب مهارت در به کارگیری فضای سفید مستلزم تجربه زیاد و مطالعه دقیق آثار چاپی دیگر و برسی طریق صفحه بندی این فضا ها در آثار دیگر طراحان است كه در بعضي مواقع يا مي توان گفت در اكثر مواقع زياد بودن فضاي خالي هم زيبايي خاص خود را دارد كه البته بستگي دارد به سليقه صفحه آرا كه چطور مي تواند اين زيبايي را بوجود بياورد، بايد طوري باشد كه مخاطب نه از سياه زدن صفحه و نه از سفيد بودن آن خسته شود.
اما امروزه طراحان در تنظيم كتابها، غير از رعايت اندازه كاغذها و قطع كتاب از نسبتهاي طلايي غير رسمي نيز استفاده مي كنند و با تنظيم فضاي متن، تصوير، سرصفحه ها و دگر نشانه هاي بصري به آرايش صفحه مبادرت مي ورزند و سعي برآن دارند كه صفحه آرايي آنها روحيه و موضوع كتاب صورت گيرد. در اين حالت هنرمندان سعي در زيبا سازي بصري صفحات دارند كه خواه ناخواه تناسبات طلايي به گونه اي فطري در كارشان ظهور پيدا مي كند در هر حال رعايت اصول و قوانين زيبايي شناسي و تناسبات طلايي، خصوصاً زماني كه كار با عشق، علاقه و انگيزه ي دروني انجام مي گيرد، از زيبايي و چشم نوازي لازم برخوردار مي شود.
در طراحي سمت و سوي ديد تصوير، در كتابهاي تصويري، با گذاري تصاوير بايستي با توجه به محتوا و تركيب بندي تصوير و تأثير متقابل تصوير و متن صورت گيرد.
تصاوير عموماً به تناسب عناصر بصري كه دارد به جهاتي از بالا، پايين، چپ و يا راست متمايل است. گاهي چهره يا چهره هايي تصوير به يكي از چهار جهت فوق الذكر متمايل است. در اين موقع بهتر است مطلب و تيتر با جهت نگاه و توجه تصوير هماهنگ باشد. عناصر بصري و نشان ها، عموماً براي توجه دادن به يك تيتر يا مطلب به كار مي رود كه بايستي در به كار گيري آنها، به سادگي و خوانايي متن نيز توجه كرد. اصولاً به كار گيري هر عنصري در صفحه بايستي، با هدف آرامش و آسايش خواننده در راحت خواندن و ايجاد انگيزه براي مطالعه بيشتر صورت بگيرد. همچنان جلد كتاب كه در واقع كار پوشش و حفاظت صفحات يك كتاب را بعهده دارد، يكي از اركان كتاب سازي است، طراحان و صحافان كتاب هميشه كوشش كرده اند تا طرح هاي زيبايي براي جلد طراحي كنند و استحكام لازم را نيز براي جلد كتاب فراهم نمايند.
امروزه در طراحي جلد كتاب دقت و ظرافت بيشتري بكار برده مي شود، صنعت چاپ نيز با رشد سريع تكنولوژي دچار تغييرات بسيار شده است و فن آوري كاغذ و مقوا سازي و نيز به دليل مصرف زياد كتاب، صحافي شكل اجمالي و ساده به خود گرفته و جلد اكثر كتابها از يك لايه مقوا تشكيل مي شود. البته پيشرفت و امكانات وسيع چاپ باعث شده تا از طرحها و رنگهاي متفاوت بر روي جلد كتاب استفاده شود. در گذشته هدف اول جلد سازي محافظت از كتاب و بعد زيبايي آن بوده است، طراح روي جلد كتاب هاي امروزي داراي تنوع بيشتري نسبت به گذشته است. اين تنوع در عين حال شامل جنس جلد كتابها نيز مي شود. اگر به فروشگاه ها و نمايشگاه هاي بزر كتاب مراجعه كنيم، انواع جلد ها و طرح ها را خواهيم ديد. جلد هاي با طرح هاي ساده و با رنگهاي محدود و جلد هاي مقوايي، جلد هاي پلاستيكي و… با رنگ هاي متنوع، اين تنوع در واقع پاسخگوي نياز هاي مخاطبان و بهره گيران از كتاب است.
قطع وزيري
مشخصات تنظيمات
PAGE SETUP
PAPER: A4 – PORTRAIT
Top: 3.5
right: 4.5
bottom: 7.5
left: 4.5
header: 1.5 – footer: 1
layout: right – to – left
متني به عرض ۱۲ و طول ۱۹ (cm) بدون سرصفحه و حدود ۲۰ با سرصفحه ايجاد مي شود. تذكر: در تعريف پرينتر نيز حتما بايد سايز كاغذ A44 تعريف شود.
متن
مشخصات فونت زر نازك با اندازه ۱۳
بولد داخل متن زر بولد و نقل قولها:زر نازك ۱۰
تعداد سطرها
مشخصات ۲۵ سطر (بدون احتساب سرصفحه) و با فاصله سطر SINGLE
۲۵ سطر (بدون احتساب سرصفحه) و با فاصله سطر SINGLE
فاصله سرصفحه با متن (۱/۵ سانتي متر)
تيترهاي متن
مشخصات عناوين فصل فونت با اندازه ۱۸ بولد
تيترهاي اصلي متن فونت زر با اندازه ۱۱ بولد
عناوين جداول و نمودارها فونت زر با اندازه ۱۰ و بولد
اطلاعات و اعداد و ارقام جداول فونت زر با اندازه ۹ و يا ۱۰معمولي
سرصفحه و پاصفحه
مشخصات سرصفحه و شماره صفحه: فونت زر با اندازه ۱۰ بولد
پا صفحه فارسي: فونت زر با اندازه ۱۰ معمولي
پا صفحه لاتين: فونت تايمزنيورومن با اندازه ۱۱
فهرست مطالب
مشخصات عناوين فصول فونت زر با اندازه ۱۲ و بولد
زيرعناوين فصول فونت زر با اندازه ۱۲ و معمولي
عناوين پيوست ها – منابع و واژه نامه و … فونت زر با اندازه ۱۲ و بولد
اعداد ارجاع به پاصفحه
مشخصات از طريق فوت نوت و با فونت زر با اندازه ۱۳ و بولد
واژه نامه
مشخصات تيتر فونت زر با اندازه ۱۹ و بولد
كلمات لاتين فونت تايمزنيورومن با اندازه ۱۰ و معمولي
كلمات فارسي فونت زر با اندازه ۱۲ و معمولي
منابع و ماخذ
مشخصات تيتر فونت زر با اندازه ۱۴ و بولد
عناوين نوع منابع (كتابها، مقالات و …) فونت تايمز با اندازه ۱۲ و بولد (انگليسي) و فونت زر ۱۲ و بولد (فارسي)
فهرست منابع فونت تايمز با اندازه ۱۱ و معمولي (انگليسي) و فونت زر ۱۲ و معمولي (فارسي)
فهرست اعلام -نمايه
مشخصات كلمات لاتين فونت تايمزنيورمن با اندازه ۱۱ و معمولي
كلمات فارسي فونت زر با اندازه ۱۲ و معمولي
شماره صفحات نمايه فونت زر با اندازه ۱۲ و معمولي
۱٫ در پاراگراف بندي، تو رفتگي سطر اول نسبت به سطرهاي بعدي بايد رعايت شود.
۲٫ سرصفحه ها ساده، بدون خط و حاشيه باشد.
۳٫ سرصفحه و متن داراي فاصله مناسبي باشد، در ضمن نوشتن فصل انتشار ضروري نيست.
۴٫ شماره بندي صفحات فهرست و پيشگفتار با حروف باشد.
۵٫ صفحه شناسنامه كتاب، داخل كادر باشد و اطلاعات مربوط به آماده سازي و چاپ كتاب (امور فرهنگي، هنري و فني) به صورت كامل درج گردد، در ضمن نوشتن فصل انتشار ضروري نيست.
۶٫ اجزاي مهم كتاب و ترتيب آنها )شناسنامه كتاب(
۱٫ نام كتاب
۲٫ نام نويسنده
۳٫ نام مترجم
۴٫ نام ويراستار
۵٫ نوبت چاپ
۶٫ جوايزي كه كتاب گرفته است
۷٫ حروفچين
۸٫ صفحه آرا
۹٫ طراحي هنري روي جلد يا گرافيست
۱۰٫ ناشر
روي عطف كتاب، نام كتاب و نويسنده و مترجم و شماره مسلسل بايد حتما ذكر شود. روي جلد كتاب هم نوبت چاپ بهتر است درج شود، بخصوص اگر تعداد چاپها زياد باشد، چنانچه توضيحي در مورد تغيير و اصلاحات كتاب وجود دارد، روي جلد كتاب سمت چپ با عنوان: ويرايش جديد، بااصلاحات و افزوده ها و اگر آموزشي درسي يا كمك درسي باشد، به عنوان آموزش و گروهي كه مخاطب هستند نام برده شود.
۷٫ زير تيترهاي فرعي، نبايد خط كشيده شود، بلكه با فونت و حروف ايتاليك بايد مشخص شود.
صفحه بندي:
۱٫ شماره گذاري فصلهاي كتاب، تنها اول فصل با شماره مشخص شود.(۱،…)
۲٫ پايان كتابهاي علمي بايد داراي نمايه اي شامل: واژه نامه، كتابنامه، فهرست اعلام و فهرست منابع و ماخذ باشد.هر كتاب بايد نمايه اي به تناسب موضوعي كه دربرگيرنده كتاب است، داشته باشد. ويراستار بايد نويسنده را در اين كار ياري دهد. نمايه پايان كتاب شامل: پيوستها، يادداشت خود مولف، واژه نامه فارسي و لاتين ، كتابنامه، صفحات راهنما و فهرستهاي راهنماست.
۳٫ شكلها، جدولها و نمودارها با متن فاصله مناسبي داشته باشد.
۴٫ زيرنويسها در همان صفحه (حتي اگر تعداد زياد باشد)، دو ستوني درج گردد.
۵٫ براي فرمول نويسي و هنگام تايپ اعداد رياضي بايد از علائم فارسي استفاده شود مگر آنكه اسكن شده باشد.
۶٫ شماره مسلسل كتابها به ترتيب سال چاپ و شماره كتاب بر روي جلد كتاب درج گردد. براي كتابهاي تجديد چاپ شده ، تنها سال و چاپ آماده عرضه در صفحه شناسنامه درج مي گردد.
۷٫ طراحي يكساني براي همه كتابهاي موسسه در نظر گرفته شود. با استفاده از آرم، سال انتشار و نام نويسنده.